หากใช้คำค้นหา คลองบางหลวง หาเรื่องราวของคลองเส้นนี้ในอินเทอร์เน็ต สิ่งที่ค้นพบคือ สถานที่ท่องเที่ยว ร้านอาหาร คาเฟ่ และวัดที่คนนิยมไปกัน อายุอย่างน้อยๆ 500 ปี นับตั้งแต่สมเด็จพระชัยราชาธิราช ขุดคลองลัดบางกอกที่ปากคลองบางกอกใหญ่ กับปากคลองบางกอกน้อยในปี 2065 นานมากพอที่เราจะลืมว่าคลองเคยเป็นแม่น้ำ และที่สำคัญอะไรเคยเกิดขึ้นบ้างในคลองสายนี้
ถ้าจะนั่งนึกกันจริงๆ ถึงเรื่องราวชีวิตเมื่อเกิดคลองบางหลวง คงเขียนหนังสือได้เป็นพันเล่ม เพราะตลอด 500 ปี มีหลายสิ่งหลายอย่างเกิดขึ้น ชีวิตคนทั้งไทย จีน แขก ฝรั่ง ฯลฯ เข้ามาที่คลองนี้ มาพักพิงอาศัย ใช้ชีวิตที่เผชิญทั้งสุขและทุกข์ ร้อยเรื่องราวพันเหตุการณ์ไม่มีคนจดไว้ บางเรื่องคนไม่เคยทราบ บางเหตุการณ์ลืมไปแล้วกับกาลเวลา ดังนั้น การจะเล่าถึง สักเรื่องที่คนลืมไปแล้วที่คลองบางหลวงจึงเป็นเรื่องแล้วแต่ใจใครจะคิด
มีเหตุการณ์หนึ่งที่สำคัญ เกิดกับบุคคลคนที่สำคัญมากของย่านฝั่งธนบุรี เหตุการณ์นั้นมีการบันทึกไว้แบบสั้นๆ แต่เกี่ยวกับคลองบางหลวงแน่ คือการเปลี่ยนแปลงในวันสิ้นกรุงธนบุรี …เปล่าเราไม่ได้เสียกรุงหรือเสียเอกราช แต่เป็นการสิ้นสุดยุคของกรุงธนบุรี เหตุการณ์ช่วงสุดท้ายของรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชกษัตริย์พระองค์เดียวของกรุงธนบุรี
จึงชวนนึกย้อนถึงเหตุการณ์นั้น ผ่านสิ่งที่เล่าต่อๆกันมา เพื่อบันทึกไว้ว่าคลองบางหลวงเคยมีเหตุการณ์สำคัญเกิดขึ้น เรื่องที่หลายคนไม่รู้ หรือพยายามจะลืมไปแล้ว
มีการเล่าต่อกันมา เป็นมุขปาฐะ ว่า … หลังจากมีการประหารชีวิตพระเจ้าตากบริเวณป้อมวิชัยประสิทธิ์ ก็มีหลวงจีนเดินนำขบวนพระบรมศพผ่านวัดหงส์ โดยมีอีกคนหนึ่งถือพานรองพระโลหิต ขณะเดียวกันเขาหันกลับไปมองยังโบสถ์วัดหงส์ ก็เห็นพระเจ้าตากยืนกอดอก ไม่มีหัว ทำให้ตกใจจนทำพานรองพระโลหิตหล่นจากมือ จากนั้นจึงมีการนำดินที่มีพระโลหิตพระเจ้าตากมาปั้นรูปพระองค์แล้วตั้งศาลพระเจ้าตาก ณ ตำแหน่งดังกล่าว โดยสร้างเป็นศาล …
ตำนานนี้ ต่อด้วย มีการอัญเชิญพระศพพระเจ้าตากสิน ออกหลังวัดหงส์รัตนาราม แล้วนำพระศพใส่เรือเชิญมาทางคลองบางกอกใหญ่ (คลองบางหลวง) มาที่วัดบางยี่เรือใต้ (วัดอินทาราม) ฝังพระศพไว้ 1 ปี จึงถวายพระเพลิง แล้วสร้างพระเจดีย์บรรจุพระอัฐิ …
เรื่องเล่าเป็นอย่างนี้ หลักฐานที่อ้างอิงเรื่องสองย่อหน้านี้ คือ ศาลพระเจ้าตากสินที่วัดหงส์ “ตำแหน่งนั้นคือบริเวณต้นโพธิ์ ด้านข้างศาลสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีมหาราชในปัจจุบัน” เจดีย์ บรรจุอัฐิ และวิหารน้อย เคียงกับโบสถ์เก่า ที่วัดอินทาราม ไม่ขอวิเคราะห์ประวัติศาสตร์ จุดประสงค์เพื่อบอกว่า คลองบางหลวง มี ร้อยเรื่องราวพันเหตุการณ์ที่เป็นความทรงจำ บางเรื่อง น่าศึกษาค้นคว้า บางเรื่องชวนติดตาม
สิ่งสำคัญที่สุดคือ อนาคตของคลองบางหลวง ที่คนคลองบางหลวงควรออกแบบว่าอนาคตของสายน้ำแห่งนี้จะเป็นอย่างไร
