คลองบางหลวง ชื่อ อย่างเป็นทางการ คือ คลองบางกอกใหญ่ ในอดีตเมื่อสามร้อยปีที่แล้ว ที่นี่ไม่ใช่คลองแต่เป็นแม่น้ำเจ้าพระยาสายเดิม คลองบางกอกใหญ่ เปลี่ยนจากแม่น้ำเป็นคลอง เมื่อสมเด็จพระชัยราชาขุดคลองลัดตรง ตั้งแต่ปากคลองบางกอกน้อยถึงปากคลองบางกอกใหญ่ เส้นทางลัดกลายเป็นแม่น้ำ แม่น้ำเปลี่ยนเป็นคลอง
บทบาทของเมืองบางกอกที่เป็นด่านขนอน ให้เรือสำเภาจากต่างประเทศ ผ่านเข้าออกเพื่อทำการค้าทำให้ บางกอกและคลองบางกอกใหญ่เป็นแหล่งที่พำนักของคนหลายเชื้อชาติที่มาทำการค้ากับอาณาจักรสยาม ทั้ง ฝรั่ง แขก จีน ญี่ปุ่น มอญ ลาว ลงหลักปักฐานกระจายอยู่เต็มพื้นที่
คลองบางกอกใหญ่กลายเป็นถิ่นที่พำนักของขุนนาง ข้าราชการคนสำคัญ เมื่อเมืองหลวงมาอยู่ที่ธนบุรี และบางกอก ตระกูลขุนนางสำคัญครอบครองที่ดินผื่นใหญ่ในจังหวัดธนบุรี บ้านข้าราชการน้อยใหญ่เกิดขึ้นตลอดคลองนี้ แหล่งการค้าสำคัญเจริญขึ้นตามไปด้วย เรือจากไร่นาสวน ฝั่งตะวันตกของพระนครมุ่งหน้ามาที่ตลาดพลู ตลาดน้ำที่เคยคราคร่ำไปด้วยเรือจากทุกสารทิศ ย่านการค้าไทย จีน สองฝากฝั่งคลองมีสวนที่ปลูกผลไม้รสดี อีกทั้งหมาก พลู คลองบางกอกใหญ่จึงเป็นคลองบางหลวง
เวลาผ่านไป บ้านเรือนไทย เปลี่ยนเป็นเรือนมะลิลาจั่วตัด บ้านสวยริมน้ำถูกทิ้งร้าง ลูกหลานของเจ้าคุณขุนนางย้ายออกไปอยู่ในฝั่งพระนคร ขณะที่ลำคลองไม่ใช่เส้นทางสัญจรหลักอีกต่อไปถนนหนทางเกิดขึ้นมากมายถนนไร้สายตัดผ่านลำคลองสายนี้ทางรถไฟ รถไฟฟ้า ผ่านมายังคลองบางหลวงไม่ใช่เรื่องยากแต่ไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะหาเหตุผลเดินทางมายังคลองสายนี้ นอกจากจุดท่องเที่ยว บางแห่ง วัดสำคัญยังคงเป็นที่พึ่งทางใจที่คนแวะเวียนมาทำบุญไหว้พระขอพร เสน่ห์ของวัดเก่าที่มีมาตั้งแต่อยุธยาตอนปลายยืนหยัดมั่นคงจนถึงรัตนโกสินทร์ยังคงมีเสน่ห์เข้มขลัง
ประตูไม้บานใหญ่ปิดลง ทิ้งให้สายลมปลายฝนต้นหนาวหอบเอาความเหงามาเยือนคลองบางหลวง ความทรงจำมากมายเกิดขึ้นที่นี่ทั้งเรื่องราว วิถีชีวิตของผู้คน รัก โลภ โกธร หลง สุข และเศร้าใจ ให้บอกเล่าและขับขานในวันที่แม่น้ำไม่อาจเปลี่ยนทาง ชุมชนเก่ายังคงยืนหยัดอยู่ พร้อมเปลี่ยนแปลงไปกับกาลเวลา
เครดิตภาพ
กรุงเทพมหานคร (ธนบุรี) | Bangkok
ถ่ายเมื่อราวปีค.ศ. 1956 (พ.ศ. 2499)
Photographer: Fabrizio La Torre
Image Source: François Bayle, Italy
