เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2448 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงประกาศใช้ “พระราชบัญญัติเลิกทาส ร.ศ. 124” และ “พระราชบัญญัติลักษณะเกณฑ์ทหาร ร.ศ. 124” โดยนับได้ว่าเป็นการเลิกระบบทาสและระบบไพร่ในสยามประเทศ
ในยุคสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้นได้รับอิทธิพลจากตะวันตกในหลาย ๆ ด้าน ทรงพัฒนาประเทศให้ทัดเทียมกับนานาอารยชาติเพื่อป้องกันการคุกคามและยึดอำนาจจากมหาอำนาจตะวันตก “การเลิกทาสและไพร่” เป็นหนึ่งในพระราชกรณียกิจอันสำคัญของพระองค์ เป็นการยกเลิกระบบที่คนชั้นสูงกดขี่ราษฎรให้ทำงานรับใช้โดยไม่มีกำหนดสิ้นสุด โดยพระองค์ทรงค่อย ๆ ปรับกฎเกณฑ์เกี่ยวกับทาสและไพร่เพื่อให้การเปลี่ยนแปลงเป็นไปอย่างราบรื่น
“พระราชบัญญัติเลิกทาส ร.ศ. 124” นั้นกำหนดให้ตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2448 ลูกทาสทุกคนได้เป็นไท และตั้งแต่เดือนเมษายน พ.ศ. 2448 ทาสประเภทอื่นที่ไม่ใช่ทาสในเรือนเบี้ย ทรงให้ลดค่าตัวเดือนละ 4 บาท นอกจากนี้ยังมีบทบัญญัติป้องกันไม่ให้คนที่เป็นไทแล้วกลับไปเป็นทาสอีกด้วย
