มีคำกล่าวของผู้เฒ่าผู้แก่ที่มักสอนลูกสอนหลานในเวลาที่จะเข้าป่าเข้าดงไปหาของป่า มักได้รับคำเตือนว่า "จะเข้าป่าให้สวดมนต์วิรูปักเข เข้านะลูกเอ้ย พญานาคจะได้คุ้มครอง งูเงี้ยวเขี้ยวขอ จะได้ไม่ทำอันตราย... " บทสวดที่พ่อแก่แม่เฒ่าย้ำเตือนให้สวดท่อง ก่อนเข้าไปผจญภัยในป่า คือ ขันธะปริตเป็นที่รู้จักกันดีในฐานะบทสวดป้องกันสัตว์มีพิษไม่ให้ทำอันตราย
เนื้อหาของบทสวดถ้าพิจารณาแล้ว กล่าวถึงสัตว์มีพิษหลายชนิด ขอไม่ให้ทำอันตรายแก่ผู้สวด แต่ถ้าพิจารณาดีๆ ขันธะปริตเป็นการแสดงความเคารพต่อพญานาค ทั้ง 4 สายตระกูลวงศ์ คือ วิรูปักษ์ เอราปะถะ ฉัพพยาปุตตะและกัณหาโคตมะ บทที่สวดขึ้นต้นว่า
วิรูปักเขหิ เม เมตตัง เมตตัง เอราปะเถหิ เม ฉัพยาปุตเตหิ เม เมตตัง เมตตัง กัณหาโคตะมะเกหิ จะ
แปลว่า
ข้าพเจ้ามีเมตตาจิต กับงูตระกูลวิรูปักขะทั้งหลาย ข้าพเจ้ามีเมตตาจิต กับงูตระกูลเอราปถะทั้งหลาย ข้าพเจ้ามีเมตตาจิต กับงูตระกูลฉัพยาปุตตะทั้งหลาย ข้าพเจ้ามีเมตตาจิต กับงูตระกูลกัณหาโคตมกะทั้งหลาย ...
ตามตำนาน พญานาคที่อุบัติขึ้นนั้น อยู่ใน 4 ตระกูลนี้ ทั้ง 4 วงศ์ จะมีวรรณะ แตกต่างกัน มีฤทธานุภาพแตกต่างกัน เวลาที่ไปเห็นหรืออ่านพบรูปพญานาคแล้วเห็นองค์มีสีอย่างไร พึงแยกแยะได้ว่า พญานาคองค์นั้น อยู่ในตะกูลวงศ์ใด ตระกูลวิรูปักษ์พญานาคตระกูลสีทอง ตระกูลเอราปถ พญานาคตระกูลสีเขียว ตระกูลฉัพพยาปุตตะ พญานาคตระกูลสีรุ้ง และตระกูลกัณหาโคตมะ พญานาคตระกูลสีดำ
การนับถือพญานาคนั้น สุดแล้วแต่ความชื่อ เพื่อให้การบูชาเกิดความสมบูรณ์ศักดิ์สิทธิ์ การสวด การทำความเคารพเกิดผลเป็นมงคล ผู้เฒ่าผู้แก่มักสอนให้ สวด ขันธะปริต ก่อนจะสวดคำบูชาพญานาคทุกครั้ง ขันธะปริต ตามด้วยคำคาถาบูชาพญานาคแต่ละองค์ที่เราต้องการบูชา นัยยะเป็นการแสดงความเคารพต่อพญานาคทุกวงศ์ตระกูล แลเป็นการแสดงมุทิตาจิตก่อนที่จะรับเอาพรของพญานาคมาบังเกิดแก่ตน