รู้จัก... พระธาตุคีรีศรีเวียงลอ โบราณสถานเก่าแก่ของไทย ที่เสียหายจากเหตุฝนตกหนักที่ จ.พะเยา ว่ากันว่ามีอายุในช่วงพุทธศตวรรษที่ 19–21 หรือมีอายุมาแล้วประมาณ 900 ปี
พระธาตุคีรีศรีเวียงลอ ตั้งอยู่ที่วัดพระธาตุหนองห้า (วัดพระธาตุคีรีศรีเวียงลอ) ตำบลหงส์หิน อำเภอจุน จังหวัดพะเยา โดยวัดพระธาตุหนองห้า เป็น โบราณสถานแห่งแรกที่ได้รับการขุดค้นทางโบราณคดีในปี 2539 ซึ่งสำนักโบราณคดีและพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติที่ 6 เชียงใหม่ (ในขณะนั้น) ได้ดำเนินการขุดแต่งและบูรณะ
เจดีย์ประธานวัดพระธาตุหนองห้า หรือ พระธาตุคีรีศรีเวียงลอ เป็นเจดีย์แบบล้านนา ส่วนฐาน เริ่มจากผังแบบสี่เหลี่ยมจัตุรัส 1 ชั้น ต่อมาชั้นหน้ากระดานยกเก็จ รองรับชั้นบัวคว่ำ หน้ากระดานประดับด้วยชุดลูกแก้วอกไก่และชั้นบัวหงาย ต่อมาเป็นชุดฐานบัวลูกแก้วรองรับองค์ระฆังในแผนผังแปดเหลี่ยม ซึ่งเป็นแบบแผนของเจดีย์ล้านในช่วงพุทธศตวรรษที่ 21
จากการขุดหลุมทดสอบ 2 หลุม ในบริเวณใกล้เคียง ได้พบเศษภาชนะดินเผาที่มีแหล่งผลิตมาจาก เตาเวียงกาหลง/วังเหนือ จังหวัดลำปาง แห่งเตาพาน/โป่งแดง จังหวัดเชียงราย แหล่งเตาพะเยา(เวียงบัว/แม่กา) จังหวัดพะเยาที่มีอายุในช่วง ชิ้นส่วนเครื่องถ้วยจีนสมัย ราชวงศ์หมิง มีอายุในช่วงพุทธศตวรรษที่ 19-21
สำหรับโบราณสถานที่เสียหาย นางสาวสุดาวรรณ หวังศุภกิจโกศล รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม (รมว.วธ.) เผยว่า จากการที่ได้ติดตามผลกระทบจากสถานการณ์อุทกภัยของโบราณสถานในพื้นที่ภาคเหนืออย่างใกล้ชิด ซึ่งกรมศิลปากรได้รายงานว่าได้รับแจ้งจากอาสาสมัครดูแลมรดกศิลปวัฒนธรรม (อส. มศ) เวียงลอ จังหวัดพะเยาว่า เมื่อช่วงเช้าวันที่ 28 สิงหาคม 2567 พบว่าจากสถานการณ์ฝนตกหนักในพื้นที่หลายวันต่อเนื่องติดต่อมาหลายวัน ส่งผลให้พระธาตุคีรีศรีเวียงลอ (วัดหนองห้า) เมืองเวียงลอ จังหวัดพะเยา ทำให้อิฐบางส่วนบริเวณฐานเจดีย์ ร่วงหล่นลงมาแต่ไม่ส่งผลกระทบต่อความมั่นคงของเจดีย์ จากการตรวจสอบความเสียหายเบื้องต้น พบว่าส่วนฐานมีรอยร้าว ซึ่งสันนิษฐานว่า เดิมมีรอยร้าวอยู่บ้างแล้วจึงเป็นช่องทางให้น้ำฝนไหลเข้าไปสะสมภายในจนรับน้ำหนักส่วนนี้ไม่ไหวและร่วงหล่นลงมา
กรมศิลปากรได้รายงานว่าขณะนี้ได้จัดส่งเจ้าหน้าที่เข้าไปสำรวจความเสียหาย โดยในเบื้องต้นกำลังดำเนินการค้ำยันเสริมความมั่นคงโดยด่วน และหลังจากนี้ได้มอบหมายให้กรมศิลปากรดำเนินการจัดสรรงบฉุกเฉินในการบูรณะโบราณสถานให้ดำเนินการอนุรักษ์ตามรูปแบบเดิมต่อไป
ขอบคุณข้อมูลประกอบจาก : สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่